ฝ้าเกิดจากอะไร?

ฝ้า เกิดจากเซลล์เม็ดสีทำงานมากผิดปกติ (Melanocyte Hyperfunction) โดยมีปัจจัยหลายชนิดเข้ามาเกี่ยวข้อง ปัจจัยที่ทราบในปัจจุบันได้แก่ พันธุกรรม ฮอร์โมนจากยาคุมกำเนิดหรือการตั้งครรภ์ แสงแดด และยาบางประเภท เช่น ยากันชัก

ฝ้ารักษาอย่างไร?

ถ้าพูดให้เข้าใจง่าย ๆ ฝ้าไม่ใช่ความผิดปกติจากการมีเม็ดสีเยอะเท่านั้น แต่เกิดจากความผิดปกติของเซลล์ที่ผลิตเม็ดสีด้วย ดังนั้นการรักษาจึงไม่สามารถทำได้ด้วยการลอกฝ้าออกอย่างเดียว เพราะต่อให้ลอกฝ้าออกไป แต่เซลล์เม็ดสีก็จะสร้างเม็ดสีใหม่ขึ้นมาได้เหมือนเดิม หรืออาจจะมากกว่าเดิม การรักษาฝ้าจึงต้องทำโดยแพทย์ผู้เชี่ยวชาญแบบเป็นขั้นตอนและเป็นระบบ เพื่อจัดการกับสาเหตุอย่างตรงจุด

หาและหลีกเลี่ยงปัจจัยกระตุ้นฝ้า

พันธุกรรม ฮอร์โมน แสงแดด และยา คือ 3 สิ่งที่อาจเป็นปัจจัยกระตุ้นฝ้า หรือกระตุ้นโรงงานสร้างเม็ดสีให้สร้างเม็ดสีมากผิดปกติจนเกิดฝ้าขึ้น 

พันธุกรรม ไม่ใช่สิ่งที่เราสามารถแก้ไขได้ในปัจจุบัน สิ่งที่ทำได้คือ การหลีกเลี่ยงปัจจัยที่เหลือ เช่น ฮอร์โมน

หากแพทย์วินิจฉัยว่ายาเม็ดคุมกำเนิดมีผลต่อการเกิดฝ้า อาจแนะนำให้เปลี่ยนวิธีคุมกำเนิด เพื่อปรับระดับฮอร์โมน

แสงแดด เป็นปัจจัยกระตุ้นฝ้าที่สำคัญ และเป็นสิ่งที่คนเป็นฝ้าควรหลีกเลี่ยง เริ่มที่การป้องกันเชิงกายภาพ เช่น การใส่หมวก ถือร่ม การเดินหลบแดด เหมือนจะเป็นเรื่องง่าย ๆ แต่ต้องย้อนกลับมาถามว่า ทำได้ดีพอหรือยัง อีกสิ่งที่จำเป็นคือ การทากันแดด พบว่าคนไข้ 99% ทาผิดวิธี ทำให้ประสิทธิภาพในการกันแดดไม่ได้ผล เริ่มตั้งแต่การเลือกครีมกันแดดผิด ทาปริมาณผิด และความถี่ไม่เหมาะสม จนอาจทำให้ทาแต่เหมือนไม่ได้ทา

ใช้ตัวยาที่ช่วยลดการสร้างเม็ดสี

การรักษาฝ้าให้ได้ผลจำเป็นต้องใช้ยาที่ช่วยลดเม็ดสี และอาจใช้ยาหรือเครื่องสำอางหลายชนิดร่วมกัน แนะนำให้ใช้ภายใต้การดูแลของแพทย์ เพราะต้องอาศัยความรู้และความชำนาญในการปรับยาเพื่อให้ได้ผลและไม่กลับเป็นซ้ำ

ตัวยาที่ใช้ในการรักษาฝ้ามากที่สุดคือ Hydroquinone ซึ่งถือว่าเป็นมาตรฐาน และเป็นยาที่มีประสิทธิภาพสูง แต่หากใช้อย่างผิดวิธี ก็อาจทำให้เกิดฝ้าถาวร จึงจำเป็นต้องอยู่ภายใต้การควบคุมของแพทย์

การรับประทานยา

ปัจจุบันมีแพทย์หลายคนสนับสนุนการใช้ Tranexamic acid ชนิดกินในการรักษาฝ้า เนื่องจากประสิทธิภาพสูง และมีผลข้างเคียงต่ำ

ปัจจุบันมีหลากหลายงานวิจัยขนาดที่น่าเชื่อถือออกมาสนับสนุนการใช้ยาดังกล่าวในการรักษาฝ้าเช่นกัน แต่ต้องอยู่ภายใต้การดูแลของแพทย์ผู้เชี่ยวชาญ เนื่องจากแพทย์ต้องดูว่าผู้ป่วยแต่ละรายเหมาะสมกับการได้รับยาหรือไม่ มีข้อห้ามในการใช้ยาหรือไม่ และสมควรใช้ยามากน้อย หรือระยะเวลานานเพียงใด

การผลัดเซลล์ผิว (Chemical Peeling)

คือการใช้ผลิตภัณฑ์ที่เป็นกรดอ่อนบางชนิด เช่น Glycolic acid, Salicylic acid, Trichloroacetic acid หรือการใช้กรดหลายชนิดร่วมกัน โดยแพทย์จะเป็นผู้กำหนดชนิดและความเข้มข้นให้เหมาะสมกับแต่ละปัญหาผิวที่ต่างกัน พบว่าฝ้าตอบสนองต่อตัวยาเหล่านี้ได้ดี

เลเซอร์

เลเซอร์ถือเป็นปัญหาของการรักษาฝ้าในปัจจุบัน เนื่องจากคนไข้จำนวนมากคิดว่ายิงเลเซอร์ให้ฝ้าหลุดไป แล้วฝ้าจะหาย หลายครั้งคนไข้ก็เข้ามาหาหมอด้วยฝ้าที่เข้มขึ้นหลังเลเซอร์

เนื่องจากฝ้าเป็นความผิดปกติของโรงงานสร้างเม็ดสี ดังนั้นการยิงเลเซอร์ผิดชนิด ผิดเทคนิค อาจกระตุ้นให้ฝ้าเข้มขึ้นได้ ปัจจุบันเลเซอร์ที่มีงานวิจัยในการรักษาฝ้าสูงสุดคือ การใช้เทคนิค Low-Fluence Laser Toning ด้วยเลเซอร์กลุ่ม Q-switched NdYAG Laser

แต่สิ่งที่ต้องระวังคือ ไม่ใช่ Q-switched NdYAG Laser ทุกเครื่องสามารถรักษาฝ้าได้ เลเซอร์กลุ่ม Q-Switched เครื่องแรกและเครื่องเดียวในปัจจุบันที่ทาง USFDA ให้การรับรองในเรื่องการรักษาฝ้า คือ SpectraXT Laser

SpectraXT Laser เป็นเลเซอร์ที่ DSK D-Skin Clinic เลือกใช้ ผ่านการรับรองด้านการรักษาฝ้าจาก อย. สหรัฐอเมริกา (USFDA) ซึ่งถือเป็นมาตรฐานสูงสุดในการรับรองเครื่องเลเซอร์

กระตื้น (Freckle)

มักเริ่มเป็นในวัยรุ่นถึงวัยทำงานตอนต้น มีลักษณะเป็นจุดสีน้ำตาลอ่อน ขอบเขตชัด ขนาด 2-4 มม. มักพบบริเวณที่สัมผัสแสงแดด เช่น แก้ม โหนกแก้ม สันจมูก

มักรักษาด้วยยาไม่ได้ผล การรักษาต้องอาศัยเลเซอร์ที่จำเพาะต่อเม็ดสีชั้นตื้น เช่น SpectraXT 532 nm โดยมักหายไป 50-80% จากการเลเซอร์ 1 ครั้ง กระแตกต่างจากฝ้าตรงที่เมื่อหายไปแล้วมักหายไปเลย แต่หากโดนแดดมาก กระเม็ดอื่นก็อาจขึ้นมาใหม่ได้

กระแดด (Solar lentigo)

มักเริ่มเป็นในวัยกลางคนถึงวัยสูงอายุ อาจเป็นจุดเล็ก หรือปื้นใหญ่ เรียบ ไม่นูน และขอบเขตชัด

มักรักษาด้วยยาไม่ได้ผล การรักษาต้องอาศัยเลเซอร์ที่จำเพาะต่อเม็ดสีชั้นตื้น เช่น SpectraXT 532 nm โดยมักหายไป 50-80% จากการเลเซอร์ 1 ครั้ง กระแตกต่างจากฝ้าตรงที่เมื่อหายไปแล้วมักหายไปเลย แต่หากโดนแดดมาก กระเม็ดอื่นก็อาจขึ้นมาใหม่ได้